
Elikadura osasungarria
Kaltzioa: gure osasunerako ezinbesteko minerala
Kaltzioa organismoan eginkizun garrantzitsu ugari dituen minerala da. Batez ere hezurrak eta hortzak osatzen parte hartzen du, baina muskuluen mugimenduaren, odolaren zirkulazioaren, nerbio-bulkadak transmititzearen eta hormonen liberazioaren arduraduna ere bada.
Hezurretan metatzen da kaltzioa eta osasuntsu mantentzen ditu, baina, helduen kasuan, kaltzio kopuru txikiegia hartzen denean, eta organismoak kaltziorik sortu ezin duenez, hezurretako erreserbetara jotzen du, hezurrak ahulduz eta hausturak izateko arriskua handituz (osteoporosia). Haurren kasuan, kaltzio-defizitak errakitismoa eragin dezake, hezurrak biguntzen dituen gaixotasuna; horrela, hankak okertuz, muskuluak ahulduz eta hazkuntza atzeratuz.
Egunero hartu beharreko kaltzio kopuruari dagokionez, eguneko 1.300 mg-koa da hazkuntza-etapan; heldutasunean, berriz, 1.000 mg-koa. Hala ere, gomendatutako kaltzio-kopuruak hartzea bezain garrantzitsua da organismoak hura absorba dezan laguntzea; badaude absortzioa areagotzen duten mantenugai batzuk, eta murrizten duten beste batzuk.
D bitamina da kaltzioaren absortzioaren aliatu nagusia. Modu naturalean dago arrain urdinetan batez ere (izokina, hegaluzea, berdela, sardinak, etab.) eta arrautza-gorringoan, baina aberastutako produktu batzuetatik ere eskura dezakegu, esnea eta gosaritarako zerealak kasu. Baina, zalantzarik gabe, eguzki-argia da D bitamina iturri nagusia, larruazalak berak sortzen baitu eguzkitan jartzen garenean. Idealena izango litzateke arratsero ordu erdiz eguzkitan egotea, edo 10-15 minutuz eguneko gainerako orduetan, eguzkiak indar handienez jotzen duen orduak saihestuz.
Aitzitik, badaude kaltzioaren absortzioa zailtzen duten mantenugai batzuk. Gatz, azukre edo kafeina gehiegi hartzeak organismoak mineral hau barneratzea oztopa dezake.
Gauza bera gertatzen da fitatoekin; lekaleek dituzten molekula batzuk dira fitatoak, eta horiek ere murriztu egin dezakete kaltzioaren bio-eskuragarritasuna. Horregatik, lekaleak kozinatu baino lehen beratzen jartzea gomendatzen da, eta beratzeko erabili den ura botatzea, antimantenugai horien kontzentrazioa murrizteko.
Ziazerbek, erremolatxak, sojak, perrexilak, kakaoak eta teak dituzten oxalatoek, esaterako, gaitasun antioxidatzaile handia dute, baina zaildu egin dezakete kaltzioaren absortzioa. Oxalatoen inpaktua minimizatzeko, antimantenugai horiek gehien dituzten barazkiak egosteko erabilitako ura botatzea gomendatzen da.
Jende gehienarentzako, nahiko erraza da kaltzio-beharrak betetzea. Laktosarekiko intolerantzia duten edo dieta beganoa duten pertsonentzako, ordea, zailagoa izan daiteke. Kasu horietan, esnekien ordez kaltzioa gehitzen zaien landare-edariak hartzen dituzte, eta protagonismo handia hartzen dute, aldi berean, haziek, hosto berdedun ortuariek, lekaleek, fruitu lehorrek, etab.
Rocío Narbaiza: Farmazialaria & Nutrizionista |